Kuklanın İsyanı...


Oyun, Yönetilmek, Kişiliksiz
Kuklalar    


Kuklanın İsyanı...

Kukla hakkında kısa bilgiler

17. yüzyılda bir kişiyi temsil etmekten çok, kalıp bir tip olarak ortaya çıkan kekeme kukla Napoli'de "Pulcinella", Fransa'da "Polichinelle", Rusya'da "Petruşka", Londra'da da "Punch" adıyla yaygınlaştı.
Bali ve Tayland'da yapılan gölge oyunu kuklaları iki ya da üç boyutlu olabiliyormuş ama hep ışıklandırılmış saydam bir perdenin arkasından çıtalarla oynatılırmış. 18. yüzyılda Japonya'da kukla ustası Uemura Bunrakuken'in yaptığı ve onun adıyla anılan kuklalar günümüze değin yapılmış en stilize, gelişmiş ve sanatlı örneklerdir. Japonların anlamadığı, üstünde çalışmadığı bir şey var mı, çok merak ederim. Çalışkan insanlar vesselam. Boyutları gerçek yaşamdakinden daha küçük olan Bunraku kuklaları üç kişi tarafından oynatılırmış; baş, gözler ve sağ kolu usta, sol kol ile bacakları ise iki yardımcı hareket ettiriyorlarmış.

Gösterilerde çoğunlukla çağdaş opera parçaları taklit edilmekle birlikte(aşmışlar olayı) Alessandro Scarlatti ve Josef Haydn gibi ciddi opera bestecileri kukla tiyatroları ve özellikle ipli kukla için de yapıt yazdılar. İtalyan sahne tasarımcısı Antonio Bibiena 1780'de Londra'da bir kukla tiyatrosunun dekorlarını hazırladı. 
Ne var ki kuklaların en yaygın olduğu bu dönemde bile hiçbir kukla ustası büyük üne kavuşamadı. Kukla tiyatrosuyla ilgilenen sanatçılar hep başka alanlardaki yeteneklerini bir süre için bu alana kanalize etmişlerdi. Yani çok da tutulmamış diyebilir miyiz?

Amerikalı kuklacı Jim Henson'ın "Sesame Street" (Susam Sokağı) adlı televizyon dizisi için yarattığı "Muppet"lar dünyanın birçok ülkesinde ünlendi.
Öte yandan el kuklası masrafsız, oynatılması kolay ve dramatik olanakları, görece geniş olduğundan ötekilerden çok yaygınlaştı. Yakın çağlarda ise, el kuklası ve ipli kukla gibi daha yaygın türlerin yanında, iskemle üstüne yerleştirilip ipleri alttan çekilerek hareket ettirilen iskemle kuklası oynatıldı. İpli kuklalar, gösteriler yapmak üzere birkaç kez İstanbul'a gelen Thomas Holden'a atfedildiği için Türkiye'de "Holden kuklaları" olarak tanındı. Öte yandan el kuklası masrafsız, oynatılması kolay ve dramatik olanaklan görece geniş olduğundan ötekilerden çok yaygınlaştı. Kuklacılık günümüzde birkaç meraklının yaşatma çabası dışında unutulmuş durumdadır.

Alıntıdır https://www.turkedebiyati.org/kukla.html 

Kuklanın İsyanı...

Selam kuklalar
Beni burada unuttular...
Üstelik, iplerimi hepten kopartmışlar
Göreniniz oldu mu hiç?
Yoksa bilerek mi yok ettiler?
İstemediğimiz oyunlar olsa da
Hiç gibi durmaktan iyiydi 
Hep komikti yaptıklarımız

Zaten bu yazılanlar değildi, bizim asıl sahnelerimiz
Onlar iplere hâkim, biz oynardık
Nereye çekse ip, o yana giderdik
Yerimize konuşan o ses
İplerin çektiği yere zorunlu biz
Her komik görüntüde, seyirciler güler
Tahta kollarımızla, talaştan gözyaşlarımızı zorlanarak silerdik
Kimsecikler fark etmezdi
Esarete teslim olmuş kuklalardık biz
Çok uzun süredir bu hâldeydik...

Sahne boş, yalnızım ben, nerede tahtadan yoldaşlarım?
Bugün bir şey yazılmadı mı yoksa, oysa hiç aksamazdı oyun
Başka sahne ve başka kuklalara mı kaptırdık yerimizi?
Oysa biz, hiç olmazsa her şeyden haberdardık 
Direnişçi kuklalar, neredesiniz?
Yan sahnedeyseniz bile duyulmuyor tıkırtılarınız

Hey, oduncu! İyi ki yolun düştü, 
Gepetto amca kadar güzel yontmuştun beni
Yeni kuklalar mı getirdin, ödediler mi bedelini?
Bizim kadar ucuz değiller, tahmin ettim değil mi?
Biz araçtık sadece, oyuna yoktu dahlimiz
Sandığınız gibi biz, hainlerden değiliz
Arada bir cilalanmaktı sanki bütün derdimiz

Düşmeye gör oduncu, oyundan atmışlar beni
Oysa koparanlar, onlardı iplerimi...
Gel bir onar, daha anlatamadım hiçbir derdimi...
Buradayım,
Göremedin mi daha, sağına bak, kırık dökük atmışlar bir köşeye 
Ha, bak tam karşıda bir kukla daha var
Onun hâli çok kötü, asla onaramazlar
Direnişçi kukla o, ondan umutluyduk hepimiz

Oyunu yazanlar planlı, biliyorlar işlerini
Söylenenleri yaptık, yine yaranamadık
Her oyunda yükselen hırsları kıramadık
Kaç kukla istediler, neden konuşmuyorsun?
Sessizliğine bakarsak, sen çok şey biliyorsun
Tutmadı mı oyunları, demlenmedi mi daha vatan?

Oduncu bak, sonunda göründü arkadaşlar
Yeni oyun var belli, yine kandırılmışlar...

Destan yazan millete, nerden yapıştı bu illet?
Kiminin içi ferah, kiminin dolu nefret
Kader tutulmaz cıva, serseri kurşun gibi
Hep aynı yere sıkmaz, değiştirir hedefi
O ferah günler biter, sanmayın döner geri

Durun kukla kardeşler, beni bırakın bana
Düşünecek vaktim çoktu, duramam artık burada
Söylentiler duydum ben, oduncu hep sussa da
Zeytine kan sıçramış, onca şehitler varmış
Seke seke de olsa gideceğim cepheye
Oduncu hadi durma, çabuk bir matara yap, 
Son yudum su için koşayım Mehmetçiğe
Tahta suyu çekse de, insafı gelir ele...


Ece Evren 28.01.2018

12 yorum:

  1. Güzel bir çalışma emeğinize ve yüreğinize sağlık. Kuklaları severim ben. Çok şeyler öğretirler. Yeter ki kuklacıda biraz iman, biraz izan, biraz vicdan olsun. Kuklalar o zaman iyiliğin sembolü, kötülüğe karşı çıkan birer erdirler. Kuklacı sömürgeci bir zalim ise, her taraf kan revan o zaman. Kuklayla gölge oyununu birleştiren nokta her ikisini de bir el oynatır. Anlarız ki bizi yöneten biri var. Gerçekleri anlar piyon olmayan. İnsanların bedenine zincir vurabilirler fakat ruhlarına asla zincir vuramazlar. Gün gelir zincirler kırılır; bütün çağdaş köleler özgürlüğüne kavuşur.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Evet Sayın Profösör, kuklacıda iman, izan ve vicdan olsun. Son cümlelerinizin önünde saygıyla eğiliyorum. Anlaşılmak ne kadar güzel bir duygu. Çok teşekkür ederim. Saygılarımla Profösör.

      Sil
  2. Eline sağlık ablacığım şiire bittim, bizi kukla yapamazlar, dediğin gibi isyandayız, Mehmetçiğimizi de kendi üçkağıtlarına, yanlış oyunlarına kurban ediyorlar hem de kaçıncı sefer? Fırat Kalkanı dediler? 70 evladımız gitti:( neye yaradı? Ne oldu? Bilen var mı? Yok. Şimdi de bu. :(
    Çok sevgiler ablam, öptüm.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Evet canım kardeşim. Bizi kullanamayacaklar. Öyle sanıyorlar ama doğru ezecek hepsini. Yirmi askerimiz gitti, zeytin dalı, bilmem ne kalkanı... Tarihimizi kirlettiler. Sonunda Türk'ün isyan dolu çığlıkları yırtacak semalarımızı. Üzgünüm, hem de çok Müjde'm, sen de öylesin biliyorum. Ruhları şad olsun... Sevgiyle kucaklıyorum kardeşimi.

      Sil
  3. günümüzde yaşadığımız gündemle ilgili çok önemli bir yazının kaleme alınması şeklinde olmuş bu kukla yazısı..kukla şiiri de bu açıdan çok önemli,ülkemizde gidişat pek iyi gözükmüyo gibi..neyse ayrıca kuklalarla ilgili bilmediğimiz bilgileri de sayenizde öğrenmiş olduk,emeğinize sağlık..🙂

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Rica ederim. Kuklacılık çok önemli yerdeymiş eskilerde. Her yararlı şey gibi bırakılmış kendi hâline. Şimdi bizim yavrucaklara kukla oyunu sunsan, o eski heyecanları duymaları ihtimal dışı gibi. Öyle yorduk ki onları insanlar ve dünyanın gidişatı 😭 Biz şanslıydık, temiz heyecanlarımız, neşelerimiz vardı ama onlara şirazesi kaymış bir dünya kaldı. Öldürdük onların umut etme haklarını 😭
      Çok üzgünüm Ertuğrul...
      Teşekkür ederim güzel yorumun için.

      Sil
  4. Günümüz haberleriyle bunları bağdaştırman yine efsane olmu ablacım. Bizleri de kukla gibi kullanmaya esareti altına almaya çalısanlar elbetteki var. Ama farkımız hiç kimseye boyun eğmeyen Türk milleti olmamız bence. Ellerine saglk 💕

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Akıllı ve zeki kızım. Çok teşekkür ederim bu güzel yorumun için. Sevgilerimle canım 💟

      Sil
    2. Sevgilerimle ablacm 💕😘

      Sil
    3. 💙 💚 💛 💜 😗

      Sil
  5. Kuklalarda hep bir hüzün var gibi gelır bana.
    Şiirin sonu da öyle. Güzel bir paylaşım olmuş, teşekkürler.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bana da öyle gelir yavrum. Son iki satır bayağı üzecekti, onu yazmadım buraya. Ben teşekkür ederim Tülin'ciğim. Mutlu oldum beğenmene. Sevgiler canım 💞

      Sil

Whatsapp Button works on Mobile Device only

Aramak için kelimeni yaz ve ENTER'la